Każdy, kto obserwuje zwierzęta, jest w stanie zauważyć skomplikowane więzi wśród gatunków stadnych, czy nawet proste interakcje u samotników. Często trudno nam nie widzieć w zwierzęcych zachowaniach odbić własnych reakcji, jednak czy zwierzęta są tak złożone, jak ludzie? Czy nasza percepcja „mądrej małpy” nie zakrzywia nam ich obrazu? A co z pojęciem śmierci? Czy zwierzęta przeżywają żałobę?
Skala szarości
Barbara J. King jest antropolożką i pisarką, w swojej pracy skupia się na emocjach i procesach poznawczych zwierząt. Jest autorką wielu artykułów, a także wydała kilka książek o naczelnych czy poświęconych relacji człowieka ze zwierzętami. Szczególną uwagą darzy zwierzęta hodowlane, a parę lat temu nakładem wydawnictwa W.A.B. ukazała się jej książka Osobowość na talerzu.
Jak zwierzęta przeżywają żałobę wygląda w punkt. Na okładce widzimy rysunek na podstawie jednego ze zdjęć umieszczonych w książce. Okładka jest surowa, nielakierowana, subtelna, pasuje do tematu. Rogi i brzegi trochę się ścierają przy czytaniu, jeśli ktoś tego nie lubi, to polecam czymś obłożyć. Nie jest to bardzo rozbudowana lektura, ma 232 strony, ale jest poczucie wyczerpania tematu. A może to ze zmęczenia jego powagą? W książce znajduje się kilka fotografii przedstawiających bohaterów niektórych historii. Bibliografia jest całkiem rozbudowana, można sięgnąć nawet do źródłowych filmów opisanych w książce.
Kto przeżywa żałobę i jak to zbadać?
Nie jest to łatwy temat, lektura nie była do końca przyjemna, ale wynika to z samego zagadnienia, bo pióro autorki jest bardzo lekkie. No nie lubię takich tematów i sama nie wiem, kto lubi, ale pewnie ktoś się znajdzie. Jak zwierzęta przeżywają żałobę to studium wielu przypadków. Czytając książkę, przechodzimy przez różne gatunki, od zwierząt domowych po słonie czy delfiny, ale też relacje naocznych świadków, zarówno naukowców, jak i właścicieli, czy po prostu zwykłych obserwatorów. Autorka opisuje sytuacje śmierci zwierząt i reakcje ich kompanów. Stara się analizować każdy przypadek, jednocześnie zadając filozoficzne pytania i gdybając, bez stawiania odważnych tez. Jest też trochę o ludziach.
Etologia, czyli nauka badająca zachowanie zwierząt, to bardzo młoda dziedzina, powiedziałabym – delikatna, ze względu na trudność w ujęciu ilościowym i obiektywnym jakiegokolwiek behawioru. W związku z tym w treści raczej nie znajdziemy twardych argumentów – „tak, to jest żałoba”, zamiast tego autorka pozostawia czytelnikowi pole do własnych przemyśleń i analizy sytuacji, dając wskazówki odnośnie pytań, jakie należy sobie postawić w danej sytuacji. Historie są podparte badaniami naukowymi. Jest to całkiem wygodny styl, nie odczuwałam żadnego narzucania osobistych poglądów, a raczej przestrzeń do refleksji.
Trudne sprawy
Nie dość, że tematyka całej książki jest poważna i obciążona sporym ładunkiem emocjonalnym, to w jednym rozdziale autorka opisuje brutalne badania – testy stresu u norników. I choć potępia całą procedurę, to mam wątpliwości odnośnie umieszczania takich treści w książce. Nie było to łatwe do przeczytania.
Cały czas walczę też ze słowem zdechł. Jest brzydkie, nie lubię go, okazuje brak szacunku do zwierzęcia, a może i człowieka, bo różnie ludzie mówią. Zauważyłam, że jest ono głęboko zakorzenione u starszych osób, ale przecież język cały czas się zmienia i może w takim codziennym użyciu w końcu zniknie. W książce na tak delikatny, wręcz czuły temat, to słowo nie powinno istnieć. Niestety pojawia się kilkukrotnie.
Z zabawnych rzeczy, to w treści wkradł się chochlik i w historii o makakach przez przypadek pojawia się pawian, a przecież żyją na różnych kontynentach. Drobnostka, natomiast ogólnie przekład jest bardzo dobry. Żeby nie było tak smutno cały czas.
Książka godna refleksji
Jeśli macie ochotę na trudniejszy temat, to śmiało. Jak zwierzęta przeżywają żałobę to książka warta polecenia. Co wrażliwszym radzę się zastanowić przed lekturą, trochę się jednak człowiek dołuje w trakcie czytania. Ja też nie ukrywam, że chciałam ją jak najszybciej skończyć, bo po prostu było mi smutno. A jeśli komuś mało albo chciałby dostać próbkę stylu autorki, to Barbara J. King wygłosiła również TED talk na temat żałoby w świecie zwierząt.
Jak zwierzęta przeżywają żałobę. Barbara J. King. 2018. Wydawnictwo Purana. ISBN 9788360170465
Dodaj komentarz