Jechałam ostatnio autobusem i siedziałam na tzw. „czwórce” z kilkuletnim chłopcem i jego tatą. Po szybie chodziła osa. Chłopiec się bał, więc ojciec zabił osę stopą. Mały spojrzał i zapytał: „tato, a czy osy to szkodniki?”, na co jego ojciec pokiwał głową i rozmowa się skończyła. Kurtyna.

Czym jest szkodnik?
Standardowo przytoczę definicję słownikową (SJP PWN):
szkodnik – zwierzę wyrządzające szkody gospodarce ludzkiej, np. gąsienice owadów niszczące lasy lub zboża
Zatem w zależności od tego, w czym nam dany gatunek przeszkadza, możemy go nazwać szkodnikiem i nie ma tutaj znaczenia jego rola w ekosystemie.
I tak, w zależności od sytuacji, można ogłosić szkodnikiem dowolne zwierzę, nawet jeżeli jest pod ochroną. […] Sroki, wrony siwe i lisy, zaspokajające swój apetyt gryzoniami, jajami i pisklętami gatunków ptaków znajdujących się na liście gatunków chronionych nie są uważane za szkodniki. Wtedy to jest natura. Jednak kiedy ta sroka i lis zabiorą się za łowną kuropatwę, bażanta lub – co gorsza – „ożywiającego pola” szaraka, na które chce zapolować myśliwy, to wtedy muszą liczyć się z tym, że zostaną „szkodnikami”.
Osa temu winna
Tylko w czym przeszkadzała osa panu w autobusie? Zakładając, że nie jest sadownikiem ani działkowiczem, to może usiadła mu na drożdżówkę. Wiecie, że osy to drapieżniki, które zabijają inne owady, utylizują resztki, a także zapylają rośliny? A to tylko kilka z licznych funkcji, jakie pełnią w ekosystemie.
Nawet kleszcze, których nienawidzimy (ja też!), pełnią ważne funkcje, jak np. bycie pożywieniem dla licznych gatunków zwierząt czy wpływ na liczebność populacji gatunków gospodarzy.
Jak zwalczać szkodniki?
Bezpiecznie, najlepiej dla obu stron. Przykładem jest trutka na ślimaki, toksyczna substancja, którą działkowcy namiętnie posypują glebę, pewnie nierzadko przy uprawianych roślinach jadalnych. Ślimaki pokonane, ale co z innymi zwierzętami, które albo same zjedzą trutkę, albo zjedzą zatrutego ślimaka? To śmierć w męczarniach, dla ślimaków również.
Oczywiście każdy chce mieć udane plony i zebrać jak najwięcej ładnych owoców czy warzyw. Może warto więc zaprosić do swojego ogrodu jeża? Albo kaczki. 😉
Punkt widzenia zależy od punktu siedzenia
Podsumowując: już wcześniej jadaliśmy wiewiórki i tępiliśmy je jako szkodniki. Szare sprowadziliśmy do kraju, bo uznaliśmy je za urocze, a one nadmiernie się rozmnożyły i spowodowały spadek liczebności rudych, więc zmieniliśmy zdanie i teraz rude ą słodkie, a szare trzeba wytłuc. Tyle że niektórzy zdążyli już szare pokochać.
Z jednej strony mamy przeciwników pewnych grup zwierząt, a z drugiej osoby totalnie w nich zakochane (pisałam o tym we wpisie o romantyzowaniu przyrody). Nasz język, choć piękny, potrafi często wpędzać w pewne schematy myślowe. Warto zastanowić się nad tym, w jaki sposób go wykorzystujemy i jaki to ma wpływ na nasze decyzje.
Źródła:
https://sjp.pwn.pl/sjp/szkodnik;2526702.html
Brock, R.E., Cini, A. and Sumner, S. (2021), Ecosystem services provided by aculeate wasps. Biol Rev, 96: 1645-1675. https://doi.org/10.1111/brv.12719
Dodaj komentarz